Pigmentvlekken

Wat zijn pigmentvlekken?

Pigment is een kleurstof die ook wel melanine wordt genoemd. Pigment geeft kleur aan onze haren, huid en de iris van het oog.
Pigmentvlekken zijn onregelmatige, bruine vlekken die bij veel mensen op de huid voorkomen. Met name op de rug van de handen en in het gezicht. Andere namen hiervoor zijn ouderdomsvlekken, levervlekken, zonnevlekken. In de medische wereld worden deze vlekken lentigo genoemd.
Deze vlekken ontstaan voornamelijk daar waar de huid veel in de zon komt. Daarom hebben de meeste mensen vanaf de middelbare leeftijd er wel een paar: hoe ouder iemand is, des te meer zon er op de huid is geweest. Daarnaast speelt de afnemende hormonale activiteit een rol.

schoonheidssalon-soraya-pigment-1

Zonlicht

Pigment (melanine) in de huid wordt gevormd door pigmentvormende cellen (melanocyten). Het pigment wordt gevormd om de huid tegen de UV-stralen van de zon te beschermen. Hoe langer de huid wordt blootgesteld aan de zon des te meer pigment er wordt gevormd. Dit geeft de huid de gebruinde tint die bij mensen zo geliefd is. Het bruinen van de huid is een reactie van de huid om zich te beschermen tegen UV-stralen.
Als de huid erg veel in de zon komt, kunnen de pigmentvormende cellen een overreactie geven (de cellen raken in de war): er wordt dan teveel pigment aangemaakt dat bovendien ongelijkmatig wordt verdeeld. Er ontstaan ophopingen van pigment (hyperpigmentatie) die te zien zijn als donkere vlekken: pigmentvlekken. Vooral UV-A stralen zijn hier de oorzaak hiervan.

schoonheidssalon-soraya-pigment-2

Verschillende soorten pigmentvlekken

Ouderdomsvlekken

Ouderdomsvlekken (lentigo) komen veel voor. De meeste mensen vanaf middelbare leeftijd hebben wel een of meer van die bruinige vlekjes op de huid. Deze pigmentvlekjes ontstaan vooral op plekken waarmee je veel in de zon komt, zoals je handruggen en je gezicht. Ouderdomsvlekken worden ook wel zonnevlekken of levervlekken genoemd.
Ouderdomsvlekken zijn bijna altijd goedaardig, behandeling gebeurt vooral omdat men het niet mooi vindt. Soms wordt een ouderdomsvlek kwaadaardig (huidkanker), in dat geval is behandeling noodzakelijk. De vlek is dan niet meer egaal van kleur, maar grillig gepigmenteerd. Ga naar de huisarts als een vlekje verandert van grootte of kleur of wanneer het klachten geeft.

Purpura senilis

Een aandoening die wel eens wordt verward met ouderdomsvlekken is purpura senilis. Deze donkere vlekjes komen vooral ook bij oudere mensen voor, maar worden niet veroorzaakt door een teveel aan pigment. Het zijn kleine bloeduitstortingen die ontstaan doordat de huid minder elastisch wordt met het ouder worden.

Melasma (Zwangerschapsmasker of Chloasma)

Melasma is een andere vorm van overmatige pigmentvorming. Deze vlekken zijn matig tot scherp begrensd en meestal grillig van vorm. Melasma komt met name voor op het voorhoofd, de wangen, de slapen, rond de ogen en op de bovenlip. Soms zijn de vlekken ook in de hals en op de armen aanwezig. Ook al is melasma een goedaardige kwaal, de vaak ontsierende vlekken kunnen voor de patiënt een psychosociale belasting vormen. De donkere vlekjes vallen vooral op na blootstelling van de huid aan natuurlijke- (zonlicht) en/of kunstmatige (zonnebank) ultraviolet (UV) stralen. Melasma komt voornamelijk voor bij (jonge) vrouwen, waarbij hormonale invloeden (zwangerschap) een rol lijken te spelen. Zeer zeldzaam komt melasma ook voor bij mannen.
Bij donkere vrouwen zijn de vlekjes vaak juist wat lichter van kleur dan de omliggende huid.

De precieze oorzaak voor melasma is nog onbekend. Wel is het duidelijk dat er sprake is van een “overgevoelige” pigmentsysteem. Er zijn een aantal risicofactoren aan te wijzen die kunnen samenhangen met het ontstaan dan wel het verergeren van de vlekken. Zwangerschap wordt als één van de belangrijkste factoren herkend. Veel vrouwen vertellen dat de vlekjes tijdens de zwangerschap opkomen. Bij sommigen verdwijnen deze vlekjes gelukkig na de bevalling. Andere uitlokkende factoren zijn natuurlijke en kunstmatige UV-straling, erfelijkheid, pilgebruik, het gebruik van bepaalde cosmetica en sommige anti-epileptische geneesmiddelen. Al deze factoren kunnen leiden tot een verhoogde activiteit van de pigmentcellen met als gevolg een toegenomen pigment productie. Doordat niet alle pigmentcellen in de huid even sterk reageren , ontstaat niet een egale maar een meer vlekkige bruine verkleuring van de huid. Bij sommige patiënten zijn er geen duidelijke uitlokkende factoren aan te wijzen.
Als je het eenmaal een zwangerschapsmasker gehad hebt, heb je een grotere kans om bij een volgende zwangerschap hier weer last van te krijgen. Ook is de kans groter om bij het gebruik van de pil weer een pigmentatieplek te ontwikkelen.

Bron: Stichting Nederlands Instituut voor Pigmentstoornissen (SNIP)

Andere pigmentstoornissen

Een teveel aan pigment in de huid kan ook voorkomen bij:
– Postinflammatoire hyperpigmentatie
– Gebruik van de anticonceptiepil (als je gevoelig bent voor het effect van de hormonen die erin zitten). Als je de pil gebruikt kun je een zwangerschapsmaker krijgen. Gebruik een goede crème met bescherming tegen UV-straling.
– Er bestaan ook aandoeningen waarbij je in plaats van teveel, juist te weinig pigment hebt (depigmentatie).
Vitiligo is daarvan een voorbeeld, daarbij zijn er lichte vlekken in de huid. Als het lichaam helemaal geen pigment kan aanmaken spreekt men van albinisme.

Behandeling van pigmentvlekken

De behandeling van pigmentvlekken is bijna altijd cosmetisch van aard: men vindt de vlekken lelijk en wil er daarom iets aan (laten) doen. Er zijn verschillende behandelingsmethoden voor pigmentvlekken:
– Camoufleren met gangbare make up
– Fruitzuurpeeling of microdermabrasiebehandeling
– Laser/licht behandeling

Preventie van pigmentvlekken

Je kunt beter niet wachten tot er pigmentvlekken zijn ontstaan, maar al vroeg aandacht besteden aan de gezondheid van je huid. Zonneschade wordt namelijk in de huid ‘opgeslagen’. In de jeugd opgelopen schade kan op latere leeftijd problemen geven.

– Bescherm de huid tegen UV-straling d.m.v. een zonneproduct met een hoge beschermingsfactor. Niet alleen in de zomer is dit nodig, het hele jaar door moet de huid die blootgesteld wordt aan daglicht goed beschermd worden met een goede crème, dus ook als het bewolkt is. Vergeet ook de handen niet; ook die zijn het grootste deel van het jaar direct of indirect blootgesteld aan zonlicht. Omdat vooral UV-A stralen pigmentvlekken veroorzaken is een crème met een sterk UV-A filter belangrijk.
– Draag een hoed of pet om het gezicht te beschermen tegen direct zonlicht.
– Ga niet of niet te vaak naar de zonnebank; de uren hierop tellen net zo hard mee als het gaat om blootstelling aan UV-straling.
– Wie wil zonnebaden en een parfum wil gebruiken kan deze het beste aanbrengen op plekjes waar zonlicht niet direct komt, zoals achter de oren of op het haar. Ga niet met sterk geparfumeerde huidverzorgingsproducten zonnen als de parfum die ze bevatten niet allergeen-vrij zijn.
– Wie een zwangerschapsmasker heeft, kan de zon voorlopig maar het beste helemaal vermijden: de kwaal verergert bij blootstelling aan zonlicht. Gebruik een zonbeschermingscrème met hoge beschermingsfactor voor het gezicht tot minstens drie maanden na de bevalling.
Te veel in de zon is echter nooit gezond: een overdosis aan UV-straling verhoogt de kans op huidkanker en de huid veroudert er sneller door.